دانشجویان اسراییلی و ایران

چند روز پیش به جلسه ای رفتم که توسط گروهی دانشجو در دانشگاه ام.آی.تی و در مورد برنامه هسته ای ایران برگزار میشد. چندان از ساختار و شرکت کنندگان جلسه اطلاع نداشتم ولی موضوع جذاب بود و قرار بود یک متخصص مساثل هسته ای صحبت کوتاهی داشته باشه و پس از آن به سوال و جواب و بحث بپردازیم. جلسه کوچکی بود و حدود 10-15 نفر شرکت کننده آمده بودند که نیمه بزرگتر آنها آمریکایی های یهودی و یا اسراییلی هایی بودند که این جلسه را راه اندازی کرده بودند. علاوه برآن چند ایرانی هم در جمع حضور داشتند. متخصص مربوطه (Jim Walsh) که استاد دانشگاه ام.آی.تی و از دستندرکاران مذاکرات هسته ای آمریکا با کره شمالی بود چند هفته پیش به ایران سفر کرده بود و درک خوبی از شرایط ایران و موضوع هسته ای داشت. بعضی از مطالب جالبی که مطرح کرد را در زیر میاورم:

به نظر او انگیزه اصلی برنامه هسته ای ایران غرور ملی است و لذا تلاش آمریکا برای برخورد با این برنامه از طریق قوه قهریه بیشتر مشکل زا خواهد بود، هرچند که در کوتاه مدت آمریکا به کمک آقای احمدی نژاد، موفق به منزوی کردن ایرانیان شده است. او مثالهای جالبی داشت از خوشحالی مسوولین آمریکایی و اسراییلی از صحبتهای رییس جمهورایران در مورد اسراییل! او در سفر خود به ایران، بر خلاف تصور اولیه خود، متوجه شده بود که چینی ها چندان هم نگران وضعیت نفت در اثر درگیری ایران نیستند. نیاز استراتژیک آنها به نفت خاورمیانه در حدود 10 سال آینده جدی خواهد شد (واردات فعلی نفت آنها از ایران بسیار محدود است) و حتی جنگ ایران و آمریکا نیز به عرضه نفت در 10 سال بعد تاثیر خاصی نخواهد داشت. در حقیقت درگیری ایران موجب تقویت موضع چانه زنی چینی ها در معاملات نفتیشان با ایران شده و قراردادهای درازمدتی را که برای آنها بسیار مناسب است به ارمغان می آورد.

او همچنین متوجه شده بود که افکار عمومی در ایران تاثیر به سزایی بر موضع گیریهای دولت و مقامات ایرانی دارد، برخلاف انتظار اولیه او. بر اساس مشاهدات و صحبتهایش، تمامی مقامات ایرانی به وضعیت افکار عمومی حساسند. به نظر او افکار عمومی ایران هنوز علاقه چندانی به سلاح اتمی ندارد. اما او نگران بود که در صورتی که فشار آمریکا بر ایران افزایش یابد، تعداد قابل توجهی از ایرانیان به داشتن سلاح اتمی مایل شوند.

او به این نکته اشاره کرد که سیاستهای داخلی آقای احمدی نژاد در طولانی مدت قابل ادامه نیست: قولهای توخالی، درگیری با بسیاری از نیروهای سنتی, تکنوکرات, و حتی ریش سفیدان محلی در مناطق روستایی، و سیاستهای پر اشتباه اقتصادی موجب خواهد شد که آقای احمدی نژاد، در نبود فشارهای بین المللی, در عرض یک تا دو سال محبوبیت خود را در سطوح مختلف از دست دهد. نگرانی او از این بود که آقای احمدی نژاد هم احتمالا به این موضوع واقف است و لذا تلاش خواهد کرد برای حفظ قدرت خود به درگیری جدیتر با جهان دامن زند.

به نظر او سیاست خارجی آمریکا در مورد ایران چندان عقلایی نیست و عوامل احساسی و ایدیولوژیک در تعیین این سیاست نقش پررنگی دارند. برای مثال به نظر میرسد که آمریکا حاضر نیست به هیچ توافقی با ایران در مورد مساله هسته ای رضایت دهد. او این موضوع را فرصتی برای ایرانیها میدانست که با ارایه یک پیشنهاد که برای اروپا قابل قبول باشد, و در عین حال نیاز به تعهداتی از جانب آمریکا داشته باشد, آمریکا را در موقعیتی منفعلانه قرار دهند (مثلا برداشتن تحریمها و تضمینهای امنیتی و ... در مقابل توقف 5 ساله غنی سازی).

به نظر او از نظر تکنولوژیک فاصله ایران تا توانایی تولید سلاح هسته‌ای کاملا زیاد است. او فکر میکرد که اگر ایرانیها برای راه اندازی نیروگاه بوشهر تشویق شوند، خود ایران به زودی به پیچیدگی و خطرات استفاده از انرژی هسته ای پی میبرد و تب هسته ای در ایران کاهش پیدا میکند، و این موضوع به غرب نیز کمک خواهد کرد که در جلوگیری از تولید سلاح هسته ای توسط ایران موفق تر باشد.

علاوه بر صحبتهای آقای والش، نکته خیلی جالب جلسه فلسفه وجودی آن بود: عده ای دانشجوی آمریکایی و اسراییلی تصمیم گرفته اند که درک بهتری در مورد چالش هسته ای ایران پیدا کنند و لذا هر هفته یک متخصص را برای جلسه ای اینچنینی دعوت میکنند و خودشان هم به مطالعه در مورد این موضوع ادامه میدهند. آنها امیدوار هستند که پس از درک بهتر از موضوع به لابی در بین سیاستمداران آمریکایی در سنا بپردازند، و در همین ابتدا نیز ارتباطات خوبی را در این مسیر پایه گذاشته اند. فکر میکنم در دراز مدت تاثیرهمین چند دانشجو و امثال آنها بر آینده ایران میتواند بیشتر از تاثیرعمده ایرانیهای خارج از کشور، مثل خود من، باشد چرا که اینها بهتربه قوانین بازی سیاست در آمریکا آشنا هستند و با دیدی بازتر به این حوزه وارد میشوند.