بازی فیفا و تربیت بدنی
نویسنده هژیر

این روزها جمهوری اسلامی به لطف قیمت بالای نفت، اشتباهات آمریکا در عراق، ودست بالا گرفتن خود در بازیهای جهانی، در روابط بین المللی و بحران هسته ای به قدرتهای جهانی باج نمیدهد. در داخل کشور نیز جناح حاکم با قبضه کردن قدرت در عرصه های مختلف اهمیتی به نظرات منتقدین نمیدهد. به طور خلاصه صاحبان قدرت بدون کنترل روزهایی طلایی را پشت سر میگذارند. در این میان موضوعی کوچک اما جالب قدرت بدون کنترل این جناح را در حیطه ای محدود به چالش کشیده است و نمونه ای آزمایشگاهی از شرایطی را فراهم کرده که در مقیاس بزرگتر در حال تکرار است:

طبق قوانین فدراسیون جهانی فوتبال، انتخاب رییس فدراسیون فوتبال در کشورهای عوض باید بدون دخالت دولت و از طریق اعضای فدراسیون انجام گیرد. از طرف دیگر, در ادامه تغییر مدیران در سطح کشور، رییس سازمان تربیت بدنی به تغییر رییس فدراسیون فوتبال ایران بر پایه قانونی در تضاد با قوانین فیفا همت گماشته است. اما برخلاف عرصه های دیگر که تاکنون کسی اهرمی در مخالفت با تصمیمات دولت جدید را نداشته، فیفا با جدیت قوانین خود را به اجرا میگذارد. برای مثال تیم ملی فوتبال یونان در پی مشکلی مشابه از شرکت در تمامی مسابقات بین المللی محروم شد. لذا دولتمردانی که به زور گفتن عادت کرده اند در این مورد به شرایطی برخورد کرده اند که طرف مقابل به راحتی قواعد بازی را به آنها تحمیل میکند و در صورت عدم تمکین هزینه بسیار سنگینی را باید بپردازند (محرومیت تیمهای ایرانی از صحنه های جهانی فوتبال و محرومیت از شرکت در تصمیمگیریهای فدراسیون جهانی). در این میان فیفا چیز زیادی به خاطر تحریم ایران از دست نمیدهد و لذا دلیلی برای مذاکره در این مورد نمیبیند، در حالی که محرومیت تیمهای ایرانی بدترین چیزی است که
میتواند برای فوتبال ایران اتفاق بیفتد.


شرایط ایران در دنیای امروز شباهتهای زیادی به این معامله دارد. هرچند در مذاکرات هسته ای ایران دست خود را بالا میبیند، اما در تصویر کلی تر از فرایند جهانی شدن ایران دست بالایی ندارد: تنها راه پیشرفت اقتصادی و بهبود شرایط زندگی در ایران پیروی از قواعد شناخته شده اقتصاد بازار آزاد و حضوری فعال و سازنده در دنیای امروز است. راه دیگری نیست، شعارها و سیاستهای دولت جدید در اوایل انقلاب تجربه شده و دولتمردان جمهوری اسلامی خود به اشتباه بودن این سیاستها پی برده بودند (وگرنه چه لزومی بود به تعویض عمده مدیران متعهد دولتهای پیشین؟). از طرف دیگر دنیا از عدم حضور ایران چندان ضرری نمیکند (اقتصاد ایران کوچکتر از 1% اقتصاد دنیا است, حدود 500 میلیارد دلار در مقایسه با 60 تریلیارد دلار) که بخواهد برای ایران شرایطی ویژه قایل شود، اما اقتصاد ایران بدون قبول قواعد بازی جهانی راهی جز افول بیشتر در پیش ندارد.

بسته پیشنهادی شفاف و تغییر ناپذیر است: یا دولت ایران به قوانین (فدراسیون) جهانی (فوتبال) تن در میدهد، یا دنیا (ی فوتبال) بدون ایران به کار خود ادامه میدهد و (فوتبال) ایران هر روز سریعتر افول میکند. ممکن است بتوان با فروش نفت/بازیکن چند دلار به بدنه نحیف اقتصاد/فوتبال کشور تزریق کرد، اما چنین مسکنهایی درد بنیادین ساختارهای بیمار را درمان نمیکنند.


نتایج بازی فیفا با تربیت بدنی آزمایشی است در مقیاس کوچک برای سوالی بزرگ: آیا دولتمردان ایرانی حاضرند برای حفظ مطلقیت قدرت خود (فوتبال) ایران را بر باد دهند؟